Mapa operacyjna 1:300.000 WIG

Duży wpływ na polską kartografię wojskową, przyczyniając się niewątpliwie do przyję­cia skali 1:300.000 dla map operacyjnych wywarła Mapa Przeglądowa Europy Środkowej (Über­sichtskarte von Mitteleuropa) wykonana w latach 1893-1914. Swym zasięgiem pokrywała teren od Półwyspu Bretońskiego na zachodzie, po Smoleńsk i Krym na wschodzie, oraz od Petersburga na północy, po ujście Dniestru na południu.

Opracowana w odwzorowaniu stożkowym wiernokątnym, miała rozmiar 1° szerokości i 2° długości geogra­ficznej (początek układu wyznaczał południk Ferro). Sytuację drukowano kolorem czarnym teren przedstawiono kreskami bądź też cieniowaniem w kolorze brązowym (nadruk barwny: niebieski – wody, zielony – lasy, czerwony – szosy i granice).

Odrodzone w 1918 r. Wojsko Polskie już w pierwszych dniach swojego istnienia musiało stawić czoła zarówno przeciwnikom jak i wielu przeciwnościom. Aby zabezpieczyć sprawne działanie frontów, armii, grup operacyjnych czy mniejszych związków taktycznych, służby geograficzne musiały zapewnić mapy terenów, na których przyszło im operować. Początkowo korzystano z przejętych zapasów państw zaborczych.

Na początku 1920 r., w obliczu wyczerpywania się posiadanych zapasów, Służba Geograficzna musiała podjąć własną produkcję, początkowo techniką kontrreprodukcji posiadanych map państw zaborczych. Podstawowym materiałem były mapy składające się z arkuszy o różnych skalach i najrozmaitszych wydań, przeważnie wojennych.

Mapa typu I. Okres 1920-1922. Brak własnych pomiarów terenowych zmuszał WIG do kontrreprodukcji niemieckiej Mapy Przeglądowej Europy Środkowej. Wydano 44 arkusze tej wersji mapy.

Mapa typu II. Okres 19221926. WIG ciągle korzystał z niemieckiego pierwowzoru, jednak na mapach z tego okresu dokonano zmiany nomenklatury niemieckiej na polską. Na niektórych arkuszach dokonywano drobnych aktualizacji. Wydano 45 arkuszy tej wersji mapy.

Mapa typu III. Okres 1927-1933. W 1927 r. WIG rozpoczął wydawanie własnego wzoru mapy operacyjnej 1:300.000 opierając się na podstawie unacześnionych map 1:25.000 i 1:100.000. Mapy charakteryzował swoisty styl graficzny, własne znaki umowne, delikatny rysunek sytuacyjny i warstwicowy (podobnie jak mapa taktyczna 1:100.000). Opracowana w odwzorowaniu wielościennym miała format 1° szerokości i 2° długości geograficznej. Południk zerowy przebiegał przez Greenwich, a warstwice przeprowadzono co 10 m (później na terenach równinnych warstwice główne co 5 m i pomocnicze co 2,5 m).

Mapę wydawano w sześciu kolorach. Całą treść mapy drukowano dwoma kolorami (sytuacja i pokrycie terenu – czarnym, rzeźba – brązowym), pozostałe zaś były kolorami nadrukowywanymi (niebies­ki na wody, zielony na lasy, czerwony na szosy, pomarańczowy na granice administracyjne).

Mapa typu IV. Okres 1934-1939. W 1934 r. wprowadzono dodatkowy kolor – błękitny, dla podkreślania plastyczności terenu okolic górskich. Łącznie wydano 42 arkusze mapy typu III i IV (na 43 arkuszy mapy pokrywających teren Polski nie wydano arkusza „Radowice”, który obejmował niewielki, południowo-wschodni kraniec Polski).

Mapy terenów przygranicznych. WIG wydał także mapę dla terenów przygranicznych państw obcych, sąsiadujących z Pol­ską. Opierano się głównie na niemieckiej Mapie Przeglądowej Europy Środkowej uzupełniając jej treść w miarę posiadania aktualniejszych i lepszych opracowań. Odwzorowanie, format, ilość kolorów — takie same jak dla mapy Polski. Wydano co najmniej 18 arkuszy tej mapy róźnych typów (źródła niemieckie podają 22 ark), w tym: 3 dla obszaru Litwy i Prus Wschodnich, 2 dla Niemiec, 5 z terenów Czechosłowacji i 8 z ZSRR.

Obszar mapy operacyjnej WIG

Zebrane w całość i ilustracja na podstawie książki B. Krassowskiego Polska kartografia wojskowa w latach 1918-1945