Jan Szatowski (1907-1988)

ppłk Jan Szatowski (vel Szatyński) ps. „Kowal”, „Zagończyk”, „Jemioła” – oficer Wojska Polskiego. Dowódca 50 Pułku Piechoty AK. Urodził się 23 stycznia 1907 r. w miejscowości Murafa na Podolu, zmarł 8 września 1988 r. w Poznaniu.

Ukończył gimnazjum im. Vetterów w Lublinie, następnie Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej. Skierowany został do 5 Pułku Piechoty Legionów w Wilnie, z którym wyruszył na wojnę we wrześniu 1939 r.

W 1939 r. na stanowisku dowódcy kompanii zwiadu walczył z Niemcami pod Wolą Wodyńską, Serockiem i Seroczynem. 13 września został ranny, trafił do szpitala wojskowego w Chełmie. 29 października przewieziony do Norymbergi gdzie kontynuowano leczenie. Przebywał w Oflagach: VII C Laufen i II C Woldenberg.

26 grudnia 1942 r. wespół z ppor. Zdzisławem Kurasiem i por. Karolem Żywocińskim podjął brawurową i udaną ucieczkę z niewoli. Pieszo, ścigani przez Niemców, dotarli do Poznania, skąd kanałami konspiracyjnymi zostali przerzuceni do Warszawy. 19 stycznia 1943 r. zameldował się w dyspozycji KG AK.

Skierowany na Wołyń, 7 marca 1943 r. zameldował się w Kowlu u Komendanta Okręgu płk. Kazimierza Bąbińskiego ps. „Luboń” – swojego dowódcy w 5 pp Leg. – gdzie objął stanowisko inspektora rejonowego organizując struktury konspiracyjne.

15 stycznia 1944 r. Komendant Okręgu Wołyń zarządził wykonanie „Burzy” i ogłosił mobilizację struktur konspiracyjnych. W rejonie koncentracji w Zasmykach zebrało się około 3.000 ludzi. Dowódcą zgrupowania „Gromada” został mjr Jan Szatowski. W marcu 1944 r. w ramach odtwarzania Wojska Polskiego przez AK stanął na czele 50 pp AK.
Po śmierci ppłk. dypl. Jana Wojciech Kiwerskiego ps. „Oliwa” dowodził 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK w okresie 18 kwietnia – 3 maja 1944 r.

Brał udział w walkach o Kowel, Luboml. Na Polesiu walczył w rejonie Smolar, Szacka, Wielkoryty, Dywina, Małoryty. Po reorganizacji Dywizji na Lubelszczyźnie nadal dowodził pułkiem, który stoczył w ramach Akcji „Burza” boje w rejonie Parczewa i Ostrowa Lubelskiego, pod Kozłówką i Kamionką i Lubartowem.

Po rozbrojeniu przez Rosjan Dywizji 25 lipca 1944 r. w Skrobowie uniknął aresztowania. 31 sierpnia 1944 r. rozpoczął organizację struktur WiN-u na Podlasiu i Lubelszczyźnie początkowo jako inspektor rejonowy, następnie komendant Okręgu Lubelskiego.

Aresztowany 9 listopada 1946 r. przez Urząd Bezpieczeństwa został osądzony, zdegradowany i skazany na karę śmierci. Wyrok został później zmieniony na 7 lat więzienia. Karę odbył w całości w więzieniach w Rawiczu i Wronkach.

Po odbyciu kary w 1954 r. osiadł w Janowcu Wielkopolskim gdzie zajął się uprawą roli. Nie przyjął propozycji MON zweryfikowania odebranego mu stopnia. Pod koniec lat 70. otrzymał rentę inwalidzką. Nie założył rodziny.

Po ciężkiej chorobie zmarł 8 września 1988 r. w Poznaniu. Pochowany został na cmentarzu katolickim w Janowcu Wielkopolskim.

Awanse:
1932 – podporucznik
1934 – porucznik
1938 – kapitan
11 listopada 1943 – major
1945 – podpułkownik

Odznaczenia:
* trzykrotnie Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari:
– za Wojnę Obronną 1939 r. (za bitwę pod Wolą Wodyńską)
– za zorganizowanie udanej ucieczki z Oflagu IIC Woldenberg
– za działalność w konspiracji, dowodzenie i osobistą waleczność podczas walk z Niemcami na Wołyniu, Polesiu i Lubelszczyźnie
* trzykrotnie Krzyż Walecznych
* Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami