Pantograwiura w kartografii

W technice wykonywania map 1:100.000 i 1:300.000 wpro­wadzono w 1932 r. pantograwiurę na płytach cynkowych, w celu lepszego niż dotychczas wykonania druku błękitnego, jako tła do oryginalnego rysunku sytuacji. Do tego czasu druki błękitne wy­konywane były za pomocą fotoreprodukcji unacześnianych map dawnych, zmniejszonych do odpowiedniej skali. Metoda pantograwiury polegała na przeniesieniu przy użyciu pantografu szkiele­tu sytuacyjnego rylcem na płytę cynkową, spreparowaną odpo­wiednią emulsją. Na płycie tej wykonywano w skali 1:75.000 lub 1:250.000 matematyczną konstrukcję siatki geograficznej i prostokątnej (kilometrowej) oraz nanoszono punkty trygonome­tryczne. Pracę konstrukcyjną wykonywano na koordynatografie. Następnie metodą pantograwiury przenoszono z polowych mate­riałów topograficznych, szkielet sytuacyjny.
Po preparacji litograficznej (wytrawieniu), za pomocą płyty cynkowej wykonywano druk błękitny na planszy rysunkowej. Był on tłem do zredagowania i wykreślenia czystorysu. Druk błękitny wykonany metodą pantograwiury miał dwie ważne zalety w stosunku do druków błękitnych, wykonanych metodą fotogra­ficzną. Gwarantował dokładność geometryczną położenia poszcze­gólnych punktów i elementów czystorysu oraz dawał czysty obraz znacznie ułatwiający kartografowi wykonanie czystorysu.
Metodę pantograwiury z jeszcze lepszym skutkiem zastosowano również do wykonywania rysunku warstwie. Po spreparowaniu płyty cynkowej w odpowiedniej skali, wykonywano z niej druk w kolorze czarnym, bezpośrednio na arkusz czystorysu. W ten sposób otrzymywano bez konieczności kreślenia gotowy czystorys rysunku rzeźby terenu. Po przeprowadzeniu jedynie niewielkich retuszy (pogrubienia linii itp.), czystorys był gotowy do powie­lania. Wprowadzenie metody pantograwiury pozwoliło znacznie skrócić czas wykonywania czystorysów (przy czystorysie rzeźby terenu, ponad trzykrotnie).